Elegji për "ngjyrat" e kohës bardhezi

Nuk ka vdekur Vaçe Zela

Nga Edi Rama

Eshtë shuar diçka brenda gjithkujt që e njohu nga afër apo e dëgjoi nga larg.

Kjo është vdekja që e bën lajmin për ikjen e Vaçes nga kjo botë, posaçërisht të veçantë për secilin prej nesh;

Një dhimbje që përçohet në trajtën e një humbjeje të përbashkët edhe tek më të rinjtë që deri dje, s'kishin dëgjuar asgjë për të dhe prej 48 orësh lënë shënimin e tyre në rrjetet sociale.

Kur këndonte Vaçe Zela bota ishte bardhezi.

Edhe ekrani ishte bardhezi.

Dhe i vetmi rrjet që lidhte figurën e zërin e saj me këtë vend, ishte rrjeti i një propagande bardhezi.

 imazhe shqip

Këngëtarët visheshin njësoj, kreheshin njësoj, rrinin njësoj para mikrofonit, thuajse gatitu, dhe i'a linin radhën njëri-tjetrit, me hyrje-dalje ku hapat dukeshin thuajse njësoj, nën duartrokitje që ngjanin thuajse njësoj, edhe për koncerte edhe për kongrese.

Lajmi për ikjen e Vaçe Zelës më çoi pas në atë botë, në kuzhinën e vogël ku pak më larg tryezës së bukës, në këndin e ngushtë mes dritares dhe dollapit të bardhë që mbulonte faqen e murit, qëndronte televizori "Iliria", dhe ne, familja e ulur rreth tryezës gjithnjë njësoj, në të njëjtat vende, me sytë kthyer nga televizori, ndiqnim Festivalin e Këngës në Radiotelevizion, që çdo vit dukej i njëjti festival që përsëritej; me pushkën, kazmën dhe çelësin sol që vit pas viti, ndërronin vend e madhësi në sfond, siç ndërrojnë vend gjymtyrët për të mos ngrirë për fare; me orkestrën që dukej sikur s'kishte lëvizur vendi qysh nga viti i mëparshëm; me këngët që tingëllonin si pjesë e një kënge të vetme, të gjatë pa mbarim, pa ndalim, pa ndryshim.

Një herë, dy herë, tre herë, shtatë herë, herë të tjera akoma, në gjatësinë e një fëmijërie shumë më të gjatë se sa ç'është fëmijëria sot, e ndoqa edhe unë si thuajse të gjithë njësoj, të gjithë atë ritual të paimagjinueshëm për fëmijët e sotëm të facebook-ut. E ndoqa duke pritur çdo vit e më shumë para ekranit të atij festivali, vetëm për ato pak minuta mes orësh të tëra të ndara midis tre netëve, kur në skenë hynte Vaçe Zela. Me flokët e derdhur jashtë normës së ngurtë të kohës, portretin e pangjashëm me asgjë e me askënd, buzëqeshjen që mbulonte ekranin me një rrezatim misterioz, dhe shikimin xixëllues që paralajmëronte diçka tjetër, diçka ndryshe, diçka që pa e rrëzuar normën, pa e këputur këngën e vetme të realizmit socialist, e elektrizonte ajrin e kuzhinës sonë.

Ishte një zë që në një kohë tjetër, e në një vend tjetër, në të tjera skena, me të tjera tekste e të tjera melodi, do kishte elektrizuar qiellin e botës, por në atë kohë e mbi atë skenë, s'mund të bënte më shumë se sa të ndizte një yll magjepsës në qiellin tonë të kyçur brenda nesh.

Vaçe Zela iku nga mesi ynë kur ra perandoria e bardhezisë, dhe e la kyçur zërin e saj këtu, në rrethin e kujtesës sonë bardhezi, pa u kthyer kurrë me hapat e saj në skenën e re të jetës sonë, për të na kërkuar shpërblim, ndere a vëmendje, për minutat e paçmueshme që na bëri të jetojmë, dhe pas kaq shumë vitesh na dërgoi befas, thjesht lajmin e vdekjes, mu si kartolinë të një dashurie të pathënë dot kurrë deri në fund.

Nuk ka vdekur Vaçe Zela.

Ajo vetëm ka ikur për fare nga kjo botë, pasi kohë më parë iku nga ky vend.

Eshtë shuar thellë brenda nesh një yll magjepsës, të cilin askush që nuk e pa të ndizej në skenat e në kuzhinat e vjetra të Shqipërisë, nuk do të jetë asnjëherë dot në gjendje t'ia ndjejë magjinë përmes ekranit e altoparlantëve të botës së sotme.

Për të gjithë ata që e ndajnë me mua këtë përjetim, dua t'i them sot Vaçe Zelës faleminderit që ekzistove për secilin prej nesh, atëherë kur ekzistenca jonë ishte thuajse e ngrirë, mu si një këngëtar festivali, dhe kur zëri yt na tregonte fshehur pas tekstesh e melodish të zakonshme, mrekullinë e jashtëzakonshme të të jetuarit të kësaj bote.

Më ka qëlluar ta pyes veten si do ta këndonte Vaçja, sikur të ishte më me fat, këngën "I will always love you".

Asnjëherë s'do ta dimë.

Di vetëm që në këto orë lamtumire, të gjithë ata që e njohën nga afër apo e dëgjuan nga larg, i thonë Vaçe Zelës, 

"I will always love you".

U prehsh në paqe yll i shuar, ne do të të duam gjithmonë.

*   *   *